Gitar nedir? Nasıl Çalınır? , nasıl kullanılır ....


Nota:
Müzik seslerini gösteren işarettir ve yedi tane nota vardır.  La-Si-Do-Re-Mi-Fa-Sol



 

Notaların Harflerle Gösterilmesi

Özellikle akorların ya da genel olarak tüm notaların gösterilmesi için bazı harfler de kullanılır. La notası temel bir sestir. Bir orkestra akordunu La notasına göre yapar. Telefonu açtığınızda duyduğunuz düdük sesi (bazı durumlarda çok küçük bir farkla olsa da) La notasıdır. Bu yüzden, notaları gösteren harfler La notasından "A" harfiyle başlar ve sırayla gider. Yalnızca Almanca'da Si notasını göstermek için "B" harfi yerine "H" harfi kullanılır.

La Si Do Re Mi Fa Sol
A B C D E F G

Sol ve Fa Anahtarları

Şimdi de, notaların fa anahtarında başlayıp sol anahtarında nasıl devam ettiğini görelim. İki porte arasında hayali bir çizgi olduğunu düşünün. Bu çizgiye gelen nota Do(C) notasıdır. Çok kalın ve çok ince notaları göstermek için portenin beş çizgisi yetmez. Bunun için portenin altında ve üstünde ek çizgiler kullanılır. Oktav dediğimiz olay ise, bir notadan başlayıp, ileri ya da geri, daha doğrusu, aşağı ya da yukarı doğru, notaları sırayla sayarak geldiğimiz sekizinci nota - ki bu ilk notanın tekrarıdır - ile ilk nota arasındaki uzaklıktır. Aşağıdaki örnekte oktavlar Mi(E) notasından - Mi notasına olarak gösterilmiştir

Tam Ses - Yarım Ses

Notalar arasında belirli uzaklıklar vardır. Gitarda birbirinin peşisıra gelen iki perde düşünün (3 ve 4.perdeler gibi). Bu iki perdedeki notalar arasındaki uzaklık yarım sestir (1/2ses). Şimdi de 3 ve 5. perdelerde iki nota düşünün (hangi telde olduğu önemli değil), bunlar arasındaki uzaklık ise bir tam sestir. Şimdi de, notaları Do'dan başlayıp, sayma sayıları gibi, sırayla sayalım: Do - Re - Mi - Fa - Sol - La - Si - Do........................ Mi -Fa ve Si - Do notaları arası 1/2 sestir yani bu notalar birbirini takip eden perdelerdedir. Diğer tüm notalar arasında ise tam ses aralıklar vardır. Peki, aralarında tam ses (iki perde) uzaklık bulunan notaların arasındaki fazladan perdelere hangi notalar gelmektedir. Buralara gelen notalar diğer notaların diyez ya da bemolleri yani yarım ses inceltilmişleri ya da yarım ses kalınlaştırılmışlarıdır. Bu işlemi yapmak için arıza işaretleri kullanılır. Bunların bir listesini veriyoruz:

Diyez: Önüne konduğu notayı yarım ses inceltir.

Çift Diyez: Önüne konduğu notayı bir tam ses inceltir.

Bemol: Önüne konduğu notayı yarım ses kalınlaştırır.

Çift Bemol:Önüne konduğu notayı bir tam ses kalınlaştırır.

Bekar (Natürel): Arıza almış notayı doğal haline çevirir.


Şimdi de, Do notasından başlayıp, sırayla tüm notaları - ki bunlar 12 adet kromatik (birbirlerini yarım ses aralıkları ile takip eden) notadan ibarettir - yazalım.

Not: İncelme yönünde giderken notalar diyez, kalınlaşma yönünde giderken ise bemol alır. Yani, sözünü ettiğimiz aradaki perdeye gelen nota ya bir önceki notanın diyezi ya da bir sonraki notanın bemolü olarak adlandırılır. Ya da gittiğimiz yöne bağlı olarak, bunun tam tersi olur: Do - Do diyez (ya da Re bemol) - Re - Re diyez (ya da Mi bemol) - Mi - Fa - Fa diyez (ya da Sol bemol) - Sol - Sol diyez (ya da La bemol) - La - La diyez (ya da Si bemol) - Si - Do... Soldan sağa diyez yönü, sağdan sola ise bemol yönüdür. Örneğin, Do ile Re arasındaki notayı, incelirken Do diyez, kalınlaşırken ise Re bemol olarak düşünebilirsiniz. Neticede ikisi de aynı sestir. Daha önce söyledik ama yine hatırlatalım: Mi - Fa ve Si - Do notaları arası yarım sestir yani bu notaların arasında diyez ya da bemol başka bir nota bulunmaz (Türk müziği ve bazı dünya müziklerinde daha küçük aralıklar vardır. Bunları ilgili derslerde inceleyeceğiz).
Bir ölçü içinde bir nota ilk kez arıza aldığı yerden, aksi belirtilmediği takdirde, ölçü sonuna kadar arıza almaya devam eder. Belirli bir yerde nota doğal haline çevrilecekse bekar (natürel) işareti kullanılması gerekir. Sonra tekrar arıza işaretiyle arızalı duruma getirilebilir.

Tablatür
Beş çizgili porte üzerinde yazılan notaları okumak, özellikle yeni başlayanlar için, biraz zor olduğundan tablatür dediğimiz olay geliştirilmilştir. Tablatürde altı çizgi bulunur. Bunlar gitarın tellerine karşı gelir. En alttaki çizgi kalın Mi (E) telidir. Üste doğru teller sırasıyla La (A), Re (D), Sol (G), Si (B) ve (ince) Mi (E)'dir.

Teller üzerinde gösterilen sayılar hangi tellerde hengi perdelere basılacağını belirtir. Bu perdelere hangi parmaklarla basılacağı ise TAB'ın alt tarafındaki sayılarla gösterilir. Pena vuruşları ise üst tarafta verilir.

Herkes biliyordur belki ama yine de hatırlatalım, bare tek bir parmakla iki ya da daha fazla notaya basılacağı anlamına gelir. Basılan nota sayısına göre küçük bare ya da büyük bare olarak adlandırılır.



-----------------------------------------------------------------------------

Aralıklar

temel müzik teorisinin ilk konusudur. notalar arası mesafeyi dile getirmek amacı ile kullanılan bir terimdir.. müzikteki açılımının basit anlamda küçük, büyük, artık, eksik, tam ve katlanmış aralıklar olarak altıya ayrıldığını söyleyebiliriz. buna göre;

0,5 perde uzaklık ; küçük 2'li aralıktır..

1 perde uzaklık; büyük 2'li aralıktır..

1,5 perde uzaklık; küçük 3'lü aralıktır..

2 perde uzaklık; büyük 3'lü aralıktır..

2,5 perde uzaklık; tam 4'lü aralıktır..

3 perde uzaklık; tona göre artık 4'lü veya eksik 5'li olarak nitelendirebileceğimiz aralıktır..

3,5 perde uzaklık; tam 5'li aralıktır..

4 perde uzaklık; küçük 6'lı aralıktır..

4,5 perde uzaklık; büyük 6'lı aralıktır..

5 perde uzaklık; küçük 7'li aralıktır..

5,5 perde uzaklık; büyük 7'li aralıktır..

6 perde uzaklık ise; tam 8'li yani oktav aralığıdır..

burada bahsi geçen küçük büyük vb terimler perde uzaklığının, 6'lı, 7'li gibi terimler ise nota uzaklığının ifadesidir.. örneğin bir küçük 3'lü olan do - mi bemol aralığı için o zaman do - re diyez de küçük 3'lüdür diyemeyiz.. çünkü do'dan re'ye saydığımızda 2 nota ismi geçmiş olacağımızdan ötürü bunun 3'lü bir aralık elde etmesi olanaksızdır.. bu nedenle aralık hesap ederken öncelikle nota sayılır, daha sonra perde uzaklığı hesaplanır.. buna göre do üzerinden örneklendirecek olur isek;

do - re bemol : küçük 2'li

do - re : büyük 2'li

do - mi bemol : küçük 3'lü

do - mi : büyük 3'lü

do - fa : tam 4'lü

do - fa diyez : artık 4'lü / do - sol bemol : eksik 5'li

do - sol : tam 5'li

do - la bemol : küçük 6'lı

do - la : büyük 6'lı

do - si bemol : küçük 7'li

do - si : büyük 7'li

do - do : tam 8'li yani oktav olmak durumundadır.. işte müzikte bahsi geçen; akor, gam gibi oluşumlar bu diziler ile meydana getirilmekte ve uygulanmaktadır..

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gamlar ve Dizeler

Dizileri öğrenebilmek ve çözümleyebilmek için, dizilerin oluşturulmasında kullanılan diyez ve bemol sırasının ezbere bilinmesi faydalı olacaktır. Kaldı ki biri diğerinin tersten okunuşudur yani ezberlemesi kolaydır zaten.

Diyez sırası : batı müziği donanımında fa notasıyla başlayıp fa do sol re la mi si sırasıyla giderek değiştireç alma durumudur. örneğin tek diyezli ton sol majör iken, yedi diyezli ton do diyez majördür.

Bemol sırası : batı müziği donanımında si notasıyla başlayıp si mi la re sol do fa sırasıyla giderek değiştireç alma durumudur. örneğin tek bemollü ton ton fa majör iken, yedi bemollü ton do bemol majördür.


Majör Gam

2 tam 1 yarım 3 tam 1 yarım aralıklarla bir araya gelen 7 sesli doğal diyatonik dizi biçimlerinden biri...

De bemol majör : do bemol re bemol mi bemol fa bemol sol bemol la bemol si bemol do bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do bemol mi bemol so bemol seslerinden oluşur. ilgili minör tonu la bemol minördür.

Do majör : do re mi fa sol la si do seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do mi sol seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu la minördür.

Do diyez majör : do diyez re diyez mi diyez fa diyez sol diyez la diyez si diyez do diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do diyez mi diyez sol diyez seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu la diyez minördür.

Re bemol majör : re bemol mi bemol fa sol bemol la bemol si bemol do re bemol seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru re bemol fa la bemol seslerinden oluşur. ilgili minör tonu si bemol minördür.

Re majör : re mi fa diyez sol la si do diyez re seslerin meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru re fa diyez la seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu si minördür.

Mi bemol majör : mi bemol fa sol la bemol si bemol do re mi bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru mi bemol sol si bemol seslerinden oluşur. ilgili minör tonu do minördür.

Mi majör : mi fa diyez sol diyez la si do diyez re diyez mi seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru mi sol diyez si seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu do diyez minördür..

Fa majör : fa sol la si bemol do re mi fa seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru fa la do seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu re minördür.

Fa diyez majör : fa diyez sol diyez la diyez si do diyez re diyez mi diyez fa diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru fa diyez la diyez do diyez seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu re diyez minördür.

Sol bemol majör : sol bemol la bemol si bemol do bemol re bemol mi bemol fa sol bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru sol bemol si bemol re bemol seslerinden oluşur. ilgili minör tonu mi bemol minördür.

Sol majör : sol la si do re mi fa diyez sol seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru sol si re seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu mi minördür.

La bemol majör : la bemol si bemol do re bemol mi bemol fa sol la bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la bemol do mi bemol seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu fa minördür.

La majör : la si do diyez re mi fa diyez sol diyez la seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la do diyez mi seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu fa diyez minördür.

Si bemol majör : si bemol do re mi bemol fa sol la si seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru si bemol re fa seslerinden oluşur. ilgili minör tonu sol minördür..

Si majör : si do diyez re diyez mi fa diyez sol diyez la diyez si seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru si re diyez fa diyez seslerinden oluşur.. ilgili minör tonu sol diyez minördür.,


Armonik majör : 1 - 1 - 0,5 - 1 - 0,5 - 1,5 ve 0,5 aralıklarla meydana gelen majör dizidir.


Biarmonik majör : 0,5 - 1,5 - 0,5 - 1 - 0,5 - 1,5 ve 0,5 aralıklarla meydana gelen majör dizidir.. aynı zamanda divan müziğindeki zengule (zirgüleli hicaz) makamının dizisidir..


Melodik majör : 1 - 1 - 0,5 - 1 - 0,5 - 1 ve 1 aralıklarla meydana gelen majör dizidir.


Minör Gam

1 tam 1 yarım 2 tam 1 yarım 2 tam aralıklarıyla bir araya gelen 7 sesli doğal diyatonik dizi biçimlerinden biri..

Do minör : do re mi bemol fa sol bemol la bemol si do seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do mi bemol sol seslerinden oluşur.

Do diyez minör : do diyez re diyez mi fa diyez sol diyez la si do diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru do diyez mi sol diyez seslerinden oluşur..

Re minör : re mi fa sol la si bemol do re seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru re fa la seslerinden oluşur..

Re diyez minör : re diyez mi diyez fa diyez sol diyez la diyez si da diyez re diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru re diyez fa çift diyez la diyez seslerinden oluşur..

Mi bemol minör : mi bemol fa sol bemol la bemol si bemol do bemol re bemol mi bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru mi bemol sol bemol si bemol seslerinden oluşur.

Mi minör : mi fa diyez sol la si do re mi seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru mi sol si seslerinden oluşur..

Fa minör : fa sol la bemol si bemol do re bemol mi bemol fa seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru fa la bemol do seslerinden oluşur.

Fa diyez minör : fa diyez sol diyez la si do diyez re mi fa diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru fa diyez la do diyez seslerinden oluşur..

Sol minör : sol la si bemol do re mi bemol fa sol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru sol si bemol re seslerinden oluşur..
Sol diyez minör : sol diyez la diyez si do diyez re diyez mi fa diyez sol seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru sol diyez si re diyez seslerinden oluşur..

La bemol minör : la bemol si bemol do bemol re bemol mi bemol fa bemol sol bemol la bemol seslerinden oluşan doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la bemol do bemol mi bemol seslerinden oluşur..

La minör : la si do re mi fa sol la seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la do mi seslerinden oluşur..

La diyez minör : la diyez si diyez do diyez re diyez mi diyez fa diyez sol diyez la diyez seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru la diyez do diyez mi diyez seslerinden oluşur..

Si bemol minör : si bemol do re bemol mi bemol fa sol bemol la bemol si bemol seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru si bemol re bemol fa seslerinden oluşur

Si bemol : si do diyez re mi fa diyez sol la si seslerinden meydana gelen doğal diyatonik dizinin adıdır. akoru si re fa diyez seslerinden oluşur..


Armonik minör : minör dizinin 7. derece olan sesinin yarım ses tizleşmesiyle meydana gelen dizi, (gam)dır.


Biarmonik minör : 1 - 0,5 - 1,5 - 0,5 - 0,5 - 1,5 ve 0,5 aralıklarla meydana gelen minör dizidir.. aynı zamanda divan müziğindeki nev'eser makamının dizisidir..


Melodik minör : minör gamın altıncı ve yedinci derece seslerinin çıkıcı seyir zamanı (tizleşirken), yarım ses tizleşmesi, inici seyir zamanı (pestleşirken) doğal hale dönmesi ile oluşan dizidir.. örneğin, la minör gamı, şu şekilde la melodik minör gamı haline getiririz..

Modlar

antik yunanda müzik aristoxenusın teorisi olan; tetrachord ile yapılıyordu. belli bir kimliğe sahip dört sesten oluşan ve birinci ses ile dördüncü ses arasında tam dörtlü aralığı olan bir dizi idi tetrachord. buna göre;

diyatonik tetrachord = ağır başlı karakterdeki; la, sol, fa, mi seslerinden oluşuyordu. kromatik

tetrachord = artist karakterdeki; la, fa diyez, fa natürel, mi seslerinden oluşuyordu. anarmonik

tetrachord = üstün yetide bestecilerin çalabileceği karakterde; la, fa, fa bemol, mi seslerinden

oluşuyordu. bu dizilerden bitişik ve ayrık olarak modlar yaratılabilir. günümüzde bilinen ve çokça kullanılan modlar şöyledir..

Ionian : müzikte do notasından do notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı... başka bir deyişle do majör dizisidir.

Dorian : müzikte re notasından re notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı...

Phrygian : müzikte mi notasından mi notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı...

Lydian : müzikte fa notasından fa notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı...

Mixolydian : müzikte sol notasından sol notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı...

Aeolian : müzikte la notasından la notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı... başka bir deyişle la minör dizidir.

Locrian : müzikte si notasından si notasına olan 8 seslik modun (dizinin) adı...

Temel Pena Vuruşları

Çalınan nota grupları kaçlı olursa olsun (sağ el) pena vuruşları daima "aşağı-yukarı-aşağı-yukarı..." şeklinde gider. Bu kesin kural değildir, daha doğrusu, müzikte kesin kural diye bir şey olamaz zaten. Yine de, çalışmalarda, parmakları belirli bir sisteme oturtmak için "aşağı-yukarı" kuralına uymanız gerekiyor (Bunun dışında, örneğin sweep picking/süpürerek vurma tekniği vardır ki böyle farklı pena tekniklerini biraz ileride inceleyeceğiz). Aşağıdaki örnekte, sekizlik vuruşlar yapılmaktadır. Bazı notaları bağladığımızda, çalınan notaların süreleri uzar. Fakat, temeldeki-en küçük (bu örnekte sekizlik)-vuruşlara göre olan aşağı-yukarı vuruş şekli değişmez. Uzayan notalara düşen takip eden vuruşları yapılmış gibi düşünüp, kalan yerden devam etmek gerekir.

Vuruşları Vurgularla Belirtmek

Sağ elle ritm vuruşları yaparken gitarın altı telini 2 ya da 3 bölge olarak düşünebilirsiniz:

1)Birinci bölge: (Kalın) Mi, La ve Re telleri. Aşağıda, portenin alttaki üç çizgisinde gösterilmiştir.
İkinci bölge: Sol, Si ve (ince) Mi telleri. Aşağıda, portenin üstteki üç çizgisinde gösterilmiştir.("A" ile gösterilen ilk ölçü)

2)Birinci bölge: (Kalın) Mi ve La telleri. Portenin alttaki üç çizgisinde gösterilmiştir.
İkinci bölge: Re ve Sol telleri. Portenin ortadaki üç çizgisinde gösterilmiştir.
Üçüncü bölge: Si ve (ince) Mi telleri. Portenin üstteki üç çizgisinde gösterilmiştir. ("B, C D" ile gösterilen 2, 3 ve 4.ölçüler)

Herhangi bir akoru çalarken bu bölgelerin farklı seslerinden faydalanabilirsiniz. Bir de, ölçü işaretiyle belirtilen vuruşları vurgulama yaparak yani bu vuruşları diğerlerinden biraz daha şiddetli çalarak belirgin hale sokabilirsiniz. İlk örnekte ölçü 2/2'liktir ve bu, her bir ikiliğin ilk vuruşlarına (burada ilk sekizlikler) vurgu koyarak, belirgin hale getirilmiştir. Tabi, her bir ikiliğin ayrı bölgelerde çalınması da ayrı bir vurgulamadır. 3/2'lik ikinci ölçüde de aynı yöntem kullanılmiş fakat bu kez ritm kalıbı üç bölgede çalınmıştır. Bu tür vurgulamaları ölçü işaretiyle belirtilen değere uygun olarak yapmalısınız. Üçüncü ölçü ¾'lüktür ve her bir dörtlük hem ayrı bölgelerde çalınarak hem de vurgular koyularak belirgin hale getirilmiştir. Fakat, bu yöntemlerin tümünü birden aynı anda uygulamanız gerekmiyor. Buna, amacınıza ve kulak zevkinize göre ve deneyerek karar vereceksiniz.

Vurgularla Gruplama Yapmak

4/4'lük bir ritm kalıbındaki tüm sekizlik vuruşları düşünelim. Bir ölçüde 8 adet sekizlik vuruş vardır. Değişik vurgulamalarla bu sekiz vuruşu istediğimiz gibi bölüp parçalayabiliriz (İki adet dörtlü grup (A) ya da bir adet ikili, bir adet dörtlü ve yine bir adet ikili grup (B), vs gibi. Ayrıca, yalnızca grupların başlangıç pena vuruşları verilmiştir. Aradaki vuruşları "aşağı-yukarı" kuralıyla siz çıkartabilirsiniz.).

Akorlar

Üç veya daha fazla sesin aynı anda tınlamasına akor denir. Her çalgı ile akor çalınamaz. Akor çalabilen çalgıların başında piyano ve gitar gelir. Bu çalgılarda aynı anda üç ve üçden fazla ses çalınabilir. Bu nedenle gerek piyano ve gerekse gitar çok iyi birer solo çalgı oldukları gibi çok da iyi birer eşlik çalgısıdırlar.

Am (La minör) E (Mi Majör)
1.parmak-->1.perde 2.tel 1.parmak-->1.perde 3.tel
2.parmak-->2.perde 4.tel 2.parmak-->2.perde 5.tel
3.parmak-->2.perde 3.tel 3.parmak-->2.perde 4.tel 

Önce yukarıdaki her iki kalıbı da parmaklarımıza bakmadan hatasız basmaya çalışalım. Tabiki hemen başaramayacaksınız ama sabırla çalışırsanız çok kolay olduğunu anlayacaksınız. Ancak parmaklarımızın perdelere doğru basmasına, diğer tel ve perdelere de dokunmamasına özen göstermeliyiz. Kolay değil ama çalışarak her şey başarılabilir.

...: R i t i m l e r :...
5/8 LİK

6/8 LİK

9/8 LİK

ROCK AND ROLL

POLKA

ORYANTAL(BAJON)

SOUL

SHAKE

ÇA-ÇA

SLOW ROCK

CALIPSO

PASADOBLE

STEP(MARŞ-FOXTROT)

TANGO

FOLK